Tatiana Rosnay - Het huis waar jij van hield

Februari 2013 - waardering: 7,5.

Inleiding

Ons thema dit jaar: historische romans, bracht ons dit keer naar Parijs. Opnieuw een vertaald boek, niet de gewoonte in onze leeskring. Zonder meer de complimenten voor de vertaalster, Alice Teekman: tijdens het lezen kreeg je nergens het idee dat het een vertaling was en zo hoort het natuurlijk eigenlijk ook te zijn. De keuze voor dit boek kwam voort uit de periode waarover geschreven werd, de plaats van handeling en het succes dat de schrijfster had met eerdere boeken. Door juist niet voor het meest succesvolle boek te kiezen valt beter te beoordelen over welke kwaliteiten ze beschikt. Bovendien was dit  boek nog niet gelezen door de leden van de leeskring. Bij het boek hoort een uitgebreide website met allerlei achtergrondinformatie die een verrijking van het leesplezier kan betekenen.

Samenvatting

Parijs, tijdens het Tweede Keizerrijk, in de tweede helft van de 19de eeuw. Honderden huizen worden met de grond gelijkgemaakt en complete wijken verdwijnen van de kaart. Het oude Parijs wordt vernietigd door de ambities van baron Haussmann, die opdracht heeft gekregen de stad opnieuw vorm te geven, en veel Parijzenaars verzetten zich tevergeefs tegen de onverbiddelijke onteigeningsbevelen. Rose Bazelet leidt een rustig leven in haar huis aan de rue Childebert, in de schaduw van de kerk van Saint-Germain-des-Prés. Ze leest haar krantje, Le Petit Journal, gaat op bezoek bij haar vriendin Alexandrine, de bloemenverkoopster die de winkelruimte op de begane grond van haar huurt, en koestert zich in de goede zorgen van Germaine en Mariette, haar toegewijde bedienden. Tot de dag komt waarop ze een brief van de prefectuur ontvangt waarin staat dat de rue Childebert op het tracé ligt van de nieuwe boulevard Saint-Germain: de sloop van haar huis is onvermijdelijk geworden.
Rose heeft haar overleden echtgenoot, Armand, een belofte gedaan en voor haar is het ondenkbaar dat ze zijn ouderlijk huis zal verlaten. Ze is vastbesloten zich tot haar laatste snik te verzetten en schrijft hem, haar grote liefde, over haar dagelijkse strijd. Met elke brief graaft ze dieper in haar verleden en onthult, stukje bij beetje, het geheim dat ze dertig jaar heeft bewaard.

Tatiana de Rosnay neemt ons met deze briefroman mee in een wereld waarin tal van eenvoudige beroepen en ambachten floreerden – kruidenverkoopster, boekbinder, voddenraper –, en waarvan nu weinig sporen meer resten. Een bladzijde van de geschiedenis wordt omgeslagen en Rose doet als getuige van dat tijdperk verslag van het trauma dat door die grote ‘verfraaiingswerken’ werd veroorzaakt.
De brieven houden het midden tussen zelfanalyse en boetedoening en vormen een eerbetoon voor een vrouw die in haar eentje het gevecht aangaat en niet van plan is zich gewonnen te geven. In deze lofzang op Parijs zijn de huizen vol geheimen en de muren doordrenkt van herinneringen. (Website Het huis waar jij van hield).

Leeservaring

Voor de allereerste keer waren de leden van de leeskring het roerend eens: een 7,5 voor dit boek. Maar de redenen die ze er voor gaven verschilden, dat dan weer wel. De een vond het verhaaltje nogal dun, maar de sfeer uitstekend beschreven. De ander vond de manier waarop de historie verwerkt was in het verhaal goed geslaagd. Weer een ander vond de stijl waarin het boek was geschreven bijzonder. Maar uiteindelijk had iedereen er wel iets in gevonden en het dus met plezier gelezen, waardoor een unaniem cijfer uit de bus kwam: 7,5.

De uitgebreide achtergrondinformatie die via de website bij het boek hoort, bewees zijn nut. Nadat hier in de inleiding enige aandacht aan was besteed en ook de biografie van de schrijfster aan de beurt was geweest, werd naar aanleiding van de vooraf per mail toegestuurde vragen (zie bij Discussievragen) over zowel inhoud als de uitwerking van het boek uitgebreid gediscussieerd. Ik zal er een enkel punt uit halen.

De titel: Rose was de oorspronkelijke titel. Bij de Nederlandse uitgave werd dat Het huis waar jij van hield. Voor beide is wel iets te zeggen. Hoewel Rose haar verhaal vertelt via een lange brief aan haar overleden man vormen toch de gebeurtenissen in Parijs meer de hoofdmoot van het verhaal dan het geheim dat zij daarnaast op wil biechten. "Het huis" staat daarbij symbool voor wat er met andere huizen en bewoners gebeurde. Maar "waar jij van hield", verwijst ook (cynisch) naar het trieste geheim dat er bewaard werd. Wie voor Rose als titel kiest, zal het opgevallen zijn dat bloemen een terugkerend motief en symbool vormen.

Feiten en fictie:  een dun verhaaltje, noemde een van de leden van onze leeskring het. Als we het over de fictie hebben, dan ben ik het daarmee wel eens. Het geheim dat Rose aan haar man op wil biechten vormt naar mijn idee ook niet de echte plot van het verhaal, het is aanwezig om de spanning er in te houden. En dat lukt redelijk. Maar omdat wij dit jaar op zoek zijn naar hoe auteurs omgaan met de feiten in historische romans kijken we anders naar dit boek, met meer interesse voor het historische verhaal. En dat klopt tot in de kleinste details. Er is veel zorg aan besteed, er wordt heel veel historische kennis overgebracht en toch krijgt het nergens een schoolmeesterachtig toontje. Het drama waar vele inwoners van Parijs in deze periode mee te maken kregen, is gegoten in een verhaal dat leest als een intrigerende roman. Met een perfecte sfeertekening.

Partij kiezen: Bij deze historische romans vragen we ons ook steeds af: kiest de auteur partij in het historische onderwerp? Omdat Rose ons haar visie geeft van de gebeurtenissen die tot de verwoesting van o.a. haar huis leiden, lijkt het alsof de auteur haar kant kiest. Toch is dat niet zo. Niet alleen in haar noot op de laatste pagina maar ook via de bloemenverkoopster en vriendin van Rose, Alexandrine, laat Rosnay ook een tegengeluid horen met de positieve kanten van het verhaal: meer schone lucht, veilig drinkwater, ruim baan voor het toenemende verkeer, elektrische straatverlichting en niet te vergeten: een goede riolering.

Ook inhoudelijk waren er genoeg vragen om over door te praten, zoals: Waarom zou Rose nooit over haar geheim met Armand gesproken hebben, Is er een verklaring voor de slechte relatie tussen Rose  en haar dochter, Wat is de rol van de literatuur waar Rose plotseling belangstelling voor krijgt (titels, onderwerpen)?

Kortom: we hebben hier te maken met een boek dat met plezier werd gelezen, waar we weer een hoop van opstaken  en waar we daarna nog een aangename avond aan beleefden bij de bespreking. Zeker aanbevolen voor leesclubs!

Tatiana Rosnay - Het huis waar jij van hield. Amsterdam, Artemis, 2011. Geb., 205 pg., isbn: 978-90-472-0205-9.

©JannieTr, februari 2013.