zaterdag 30 mei 2015

San Bos - Je moet wat

Er bestaan nogal wat vooroordelen tegen korte verhalen bundels. Zo wordt er vaak beweerd dat je de losse verhalen snel weer vergeet, dat een roman een meer blijvende indruk achterlaat. San Bos is er op een overtuigende manier in geslaagd te tonen dat dat lang niet altijd op gaat. De sterke verhalen uit deze bundel Je moet wat houden je nog lang na het lezen bezig. Waarom ik vind dat ze exact weet hoe korte verhalen geschreven moeten worden en lezers zelfs kunnen hypnotiseren, lees je hieronder.

Samenvatting

De verhalen van San Bos bieden in enkele pagina's een inkijkje in een heel mensenleven. En hoewel je meestal blij bent dat dat leven het jouwe niet is, is San Bos in staat om de lezer onmiddellijk aan haar personages te binden. Aan de vrouw die dichter bij de donornier van haar man komt dan de bedoeling was. Aan de man die zich laat marineren door zijn Vlaamse vriendin. En aan de schoonmaakster die door de spullen van haar opdrachtgevers gaat. San Bos zet haar verhaalfiguren kort in de spotlights, maar de lichten reiken veel verder dan de laatste zin. (Achterflap)

Leeservaring

Denk niet dat je snel door dit niet zo dikke boekje (111 pg.) heen kunt razen: de lezer krijgt het niet cadeau van San Bos. In alle 15 verhalen valt ze met de deur in huis: lees maar zorgvuldig, want ze toont zich een meester in het show-don't tell-principe en dus in het aan het werk zetten van de lezer. Wat is hier aan de hand, vraag je je meteen na de eerste zin al af.
"Ze lag in een rijtje van drie, daarom had hij haar niet herkend. Pas toen hij haar naam op zijn lijst zag staan keek hij op." 
Nee, ik ga niet vertellen waar de rest van het verhaal over gaat. Ga maar bij jezelf na welke associaties, vermoedens bovenkomen. De volgende zin geeft iets meer informatie, dan nog een zin en dan weet je waarover het gaat, maar het echte verhaal moet dan nog komen. Geconcentreerd lezen dus en erbij blijven: zo word je vanzelf steeds meer bij het verhaal en de personages betrokken.

Dit zijn geen mini-romans (nog zo'n vooroordeel), geen korte verhalen die eigenlijk best uitgebouwd hadden kunnen worden tot een voortkabbelende, volledige roman. Dit zijn mokerslagen: je maakt kennis met een personage op een doorgaans bepalend tijdstip in zijn/haar leven, je volgt hem/haar enkele uren of dagen, denkt hem/haar aardig te leren kennen (tussen de regels door, want vergeet niet dat je veel zelf invult), om dan op geraffineerde manier met een totaal onverwachte afloop geconfronteerd te worden. Een afloop die zo verrassend is, dat je je eigen gevolgtrekkingen haast niet durft te vertrouwen.... "Maar dat zou betekenen dat..., wil ze nou suggereren dat...?" vraag je je af. Je leest nog eens terug, denkt na over het begin, de titel en dan móet je het wel geloven. Ja, dat is dus echt de afloop, wat een geniale vondst! En juist daardoor zijn het geen mini-romans, maar zeer geconcentreerde korte verhalen met een verloop en einde dat ervoor zorgt dat je ze niet snel zult vergeten. En toch zijn ze over het algemeen ook licht van toon en met de nodige humor doorspekt.

Heeft deze bundel een thema? De titel is niet gekozen op basis van de titel van een der verhalen. Hij zal dus iets moeten zeggen over het verband tussen de losse verhalen, want ze gaan allemaal over andere personages. Wat hebben deze personages met elkaar gemeen? "Je moet wat", een uitdrukking die we allemaal wel eens bezigen, als we niet echt meer weten hoe nu verder. En dat is precies wat er gebeurt. Ze komen in situaties terecht waar ze niet op gerekend hadden en waar ze iets mee moeten. Wij worden er al lezend op aangesproken: wat zouden wij doen? Hoe zouden wij reageren? In "Je moet wat" zijn de reacties van de hoofdpersonen beslist niet zoals wij zouden reageren en daarom verrassend. Hoewel? Kun je dat wel voorspellen? Is hun reactie eigenlijk wel zo vreemd?  Want tja, je moet toch wat!

Een overtuigend debuut schreef San Bos. IJzersterke korte verhalen. Voorlopig mag ze daar van mij nog even mee door gaan. Met deze bundel laat ze op bewonderenswaardige wijze zien dat het korte verhaal een echte literaire kunstvorm kan zijn en meer aandacht verdient! 

San Bos - Je moet wat. Amsterdam, Nieuw-Amsterdam, 2015. Paperback, 111 pg., isbn:978-90-468-1855-8.

Ik las dit boek als 20/30 van de Ik Lees Nederlands uitdaging 2015 (KLIK HIER).
 
© JannieTr, mei 2015.

2 opmerkingen:

  1. Hoi Jannie, dit boek lijkt me wel wat, ik houd ook wel van korte verhalen. Ik wacht nog even af tot het in de bibliotheek aanwezig is. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen