zaterdag 1 oktober 2016

Vrouwkje Tuinman - Afscheidstournee

Nicoló Paganini 

Over de Italiaanse vioolvirtuoos en componist Nicoló Paganini (1782-1840) zijn meer fabels dan feiten bekend. Zelfs over de juiste spelling van zijn naam en zijn geboortejaar bestaan twijfels. Wat we zeker weten is dat hij op elfjarige leeftijd voor het eerst op het podium staat als violist. Vanaf 1797 reist hij door Europa en treedt hij op in onder andere Wenen en Parijs. Zijn bekendheid groeit en in 1831 gaat hij voor het eerst op tournee in Engeland. Op 57-jarige leeftijd overlijdt hij in Nice.

Maar fabels zijn er des te meer. Door zijn wonderlijke uiterlijk, zijn verbluffende viooltechniek, zijn mysterieuze levenswandel en zijn effectvol optreden vermoeden veel van zijn tijdgenoten dat hij een verdrag met de duivel heeft gesloten. Paganini versterkt de legendevorming rond zijn persoon door 's nachts op kerkhoven voor de doden te spelen. Ook heeft hij de gewoonte om voor een concert zijn gezicht wit te schminken om zo nog meer tot de verbeelding te spreken als lijdend kunstenaar.

Hij laat één zoon achter, Achille, die niet alleen zijn vermogen erft, maar ook opgescheept wordt met het stoffelijk overschot van zijn vader. De Kerk wenst hem niet in gewijde grond te begraven. De fabels en mythes die zijn vader deels cultiveerde, keerden zich uiteindelijk tegen hem. Het duurt tientallen jaren voor hij zijn graftombe in gewijde grond krijgt. 

Vrouwkje Tuinman 

Vrouwkje Tuinman (’s-Hertogenbosch, 1974) schrijft gedichten, romans, artikelen, columns en recensies. Ze werd genomineerd voor onder andere de Debutantenprijs en de Selexyz Debuutprijs, en ontving de Halewijnprijs voor haar gehele oeuvre. In 2014 verscheen haar vijfde dichtbundel, Sanatorium. Eerder publiceerde ze de romans Grote acht (2005) en Buurvrouw (2008). Haar vorige roman, De rouwclub (2013), werd lovend ontvangen en genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. 

In 2014 maakte Tuinman een reis langs de meeste plaatsen waar het overleden lichaam van Nicoló Paganini heeft verbleven. Een verslag hiervan is gepubliceerd in Hollands Maandblad en ligt aan de basis van dit boek. Na een bezoek aan het praalgraf waar Nicoló ruim 56 jaar na zijn dood zijn laatste rustplaats vond, bezoekt ze de intieme begraafplaats waar Achille, zijn vrouw en enkele van zijn zoons in eenvoudige nisjes begraven liggen. Het contrast met de lange, dure en emotioneel uitputtende reis die Paganini's lijk maakte kan niet groter zijn. En daarom besluit ze: “niet de dode maestro, maar zijn zoon moet mijn hoofdpersoon worden”. Ze zal proberen een echt mens van hem te maken. “Voor de meeste grote gebeurtenissen in dit boek zijn genoeg bronnen om aan te nemen dat ze daadwerkelijk voorgevallen zijn. De tijdvakken ertussenin heb ik met mijn fantasie aangekleed. In mijn poging een echt mens van hem te maken, heb ik hem soms liefhebberijen, meningen en emoties toegedicht waarvan we nooit zullen weten of hij ze ook had. Achilles tragiek is dat hij nooit de status van “zoon van” is ontstegen.” 

Achilles, de zoon van 

Als het verhaal begint, woont Achilles met zijn vrouw en 3 zoontjes op het landgoed dat zijn vader ooit als belegging kocht, maar vervolgens verwaarloosde. Het is huis is opgeknapt en het landgoed floreert. Achilles’ vader is intussen 13 jaar dood en ligt bij hen in de tuin. Het verhaal springt aanvankelijk gedoseerd heen en weer tussen de gebeurtenissen in zijn jeugd en het heden.

Achilles moeder heeft afstand van hem gedaan toen hij 2 jaar oud was. Zijn vader heeft hem altijd goed verzorgd, maar moest hem wel meenemen op zijn reizen langs de concertpodia. Er was een sterke verbondenheid tussen hen. Als ze in Nice zijn wordt zijn vader, die al enige tijd sukkelde met zijn gezondheid, zo ziek dat hij uiteindelijk zal sterven. Hij weigert een priester aan zijn bed voor de gebruikelijke laatste heilige sacramenten. Het zal een extra reden zijn voor de Kerk om een kerkelijke begrafenis te weigeren.

Achilles is pas 14 jaar. Hij wordt opgevangen door vrienden van zijn vader die voor eerherstel gaan ijveren. Maar niets mag baten. Het lichaam van zijn vader wordt zolang ergens opgeslagen en verschillende malen verplaatst. Maar als Achilles trouwt, neemt hij de kist mee naar zijn nieuwe woonplaats. Achilles blijft vechten voor een graftombe op de plek die zijn vader wenste, maar hij ontvangt steeds weer afwijzende reacties. Zijn vrouw en later ook zijn zoons steunen hem in zijn pogingen en nemen als hij ouder wordt die taak over. En zij zorgen uiteindelijk voor een oplossing. 

Handicaps 

Hoewel het gevecht voor de graftombe in gewijde grond de rode draad van het verhaal vormt, ligt het zwaartepunt elders. Het gezinsleven van Achilles vormt de kern van deze roman. Samen met zijn empathische en intelligente vrouw Paolina en de zich in de loop der tijd uitbreidende kinderschare vormen ze een hecht en harmonieus gezin. Tuinman schetst een familie die gekenmerkt wordt door liefde, begrip en verbondenheid: een teder verhaal over elkaar steunen, de twijfels bij het opvoeden, de taak van ouders, de eigenheid van elk kind. Maar ook over de littekens en handicaps die Achilles overgehouden heeft aan zijn vrije en blije jeugd. Als je altijd “de zoon van” bent geweest, hoe kun je dan ooit jezelf worden? Dat heeft zijn vader hem nooit geleerd.

Zijn moeder verschijnt weer op het toneel met haar nieuwe man, om van hem te profiteren. Hij houdt afstand, maar laat haar niet geheel in de steek. Hij blijkt via haar een stiefzusje te hebben, dat hij steunt als ze nog jong is (en ook niet veel aan hun moeder heeft) en zij zal op haar beurt van groot belang voor hem zijn als zijn vrouw overlijdt.

Het is onmogelijk deze rijke roman recht te doen door een korte samenvatting. Daarvoor zijn de onderlinge gesprekken te diepgravend, de relaties te intens, de verbondenheid binnen de familie te groot. Tuinman is er zonder meer in geslaagd een echt mens van Achilles te maken, zó echt dat je al lezend soms vergeet dat het gaat over “de zoon van”.
 
Vrouwkje Tuinman – Afscheidstournee. Paperback, 224 pg., met lit. opg. ISBN: 9789059366824 

JannieTr,  september 2016.

Ik lees Nederlands  34/35

N.B. Vrouwkje Tuinman is ook dichter. Eén van haar gedichten is op muziek gezet en kun je hier bekijken en beluisteren: heel mooi! KLIK HIER VOOR HET FILMPJE 

Deze recensie verscheen eerder op De Leesclub van Alles (KLIK HIER).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten