Jeroen Brouwers – Sire, er zijn geen Belgen

Achterkant: De Nederlandse schrijver Jeroen Brouwers heeft twaalf jaar in Vlaanderen gewoond. Over deze periode en over het Vlaamse culturele leven heeft hij veel geschreven. In verhalende vorm (Groetjes uit Brussel, 1969), alsook in essayistische en polemische vorm (Mijn Vlaamse jaren, 1978, en Alleen voor Vlamingen, 1982). Brouwers is een kenner van de Vlaamse letteren, blijkens vele artikelen over het onderwerp die ook in andere van zijn boeken zijn gepubliceerd, zoals Kladboek (1979), De Bierkaai (1980) en De laatste deur (1983). Ettelijke van zijn polemische uitvallen naar het Vlaamse literaire wereldje zijn hem door onze zuiderburen niet in dank afgenomen, en toch hebben de Vlamingen in hem een pleitbezorger herkend: Brouwers staat te boek als een “niet begrepen minnaar van Vlaanderen”.

Sire, er zijn geen Belgen kan beschouwd worden als een “cursus Vlaanderen”. Hoe komt het dat Nederlanders en Vlamingen elkaar niet begrijpen? Wat is er aan de hand met het Nederlands van de Vlamingen? Waarom hebben Vlamingen zo’n hekel aan Nederlanders en hoe komt het dat Nederland zo ongeïnteresseerd is in alles wat Vlaams is of met Vlaanderen in verband wordt gebracht?

In 1988 schrijft Jeroen Brouwers het boekenweekessay: Sire, er zijn geen Belgen; de titel is ontleend aan een open brief, uit 1912, aan de Belgische koning Albert I, van het socialistische (Waalse) kamerlid Jules Destrée: "Laat ik u de waarheid vertellen (...): er zijn geen Belgen. U regeert over twee volken. Er zijn in België Walen en Vlamingen, maar er zijn geen Belgen."

Opnieuw toont Brouwers ons zijn gedegen kennis van de (taal-)geschiedenis van Vlaanderen en van de Vlaamse literatuur. Daarbij worden ook enkele harde noten gekraakt: zowel het gebrek aan interesse van Nederlandse zijde voor de Vlaamse literatuur als de misplaatste verwachting van 'culturele integratie' waar Vlaanderen alsmaar op blijft hopen, komen aan bod.

Het taalgebruik van het gros der Vlaamse auteurs krijgt een veeg uit de pan: De Leeuw van Vlaanderen van Conscience bv. moest vanuit een FRANSE uitgave vertaald worden naar begrijpelijk Vlaams/Nederlands, omdat dat vanuit de oorspronkelijke versie onmogelijk bleek! Waarmee echter niet de vooroordelen en het onbegrip van de Nederlanders voor de Vlaamse cultuur goedgepraat kunnen worden.

Het essay is later opgenomen in Vlaamse Leeuwen (1994). In zijn 'Vooraf' daarin schrijft Brouwers zelf te hopen 'met dit werk bij te dragen tot een bredere belangstelling voor en een beter begrip van de Vlaamse literatuur, haar beoefenaars (m/v) en haar geschiedenis. Het in Nederlands heersende gebrek daaraan is een van de regelmatig in dit boek terugkerende thema's'. 

Zie ook: http://www.nopapers.nl/km/lit/rec/3/boek0315.html.

Amsterdam, CPNB, 1988. Paperback, 58 p., ISBN 90-70066-67X

© JannieTr, november 2007.

 (waardering 7,0)